Forsíđa   
 21.12.2020
 Yfir Bćnum Heima á Vetrarsólstöđum - og Jólastjarnan


Vetrarsólhvörf þegar sólin staðnæmist
eina andrá kl. 10.02 þennan morguninn,
og hverfist síðan um sjálfa sig og tekur
að klifra hærra á himinbaug, dag tekur
að lengja og birta, þessi sólhvörf heilsa
okkur nú við yzta haf í sorgarskini hamfara.
Á himni í suðvestri: magnað og einstakt
stjörnuspil þegar pláneturnar Satúrnus og
Júpíter virðast snertast í línulegri samstæðu
og einstakri uppröðun þessara Vetrarsólhvarfa.
Hefur ekki gerst með þessum hætti svo nálægt
Jörðu í 400 ár.
Sumir fræðimenn telja nú að hið sama stjörnu-
samstæðuspil hafi átt sér stað á hvelfingunni
fyrir 2000 árum og að ljósblossi frá Satúrnusi
á þessu móti plánetanna sem þá sást á himni,
sé etv. hin helga Jólastjarna.







Ótrúleg mildi--sumir tala um kraftaverk--,
þegar algjör mannbjörg varð á Seyðisfirði
þann 18. desember sl. Aurskriðurnar
úr Botnum hjá Búðará, sneiddu báðum
megin framhjá ófáum húsum og voru alls
25 manns enn í húsunum! Með ólíkindum
sjá myndir af atburðinum, í beinni.
Hér hafa ofanflóðavarnir skilað sínu.
En eyðileggingin er átakanleg og mikil;
gleymum ekki að aftur má byggja húsin
sem fóru með sínu mikla sögulega og
menningarlega mikilvægi - og sárin gróa.

Breiðablik hét bústaður Baldurs hins
góða goðs, hins hvíta áss; hér á landi
hefur húsum landsmanna sums staðar
verið gefið nafnið Breiðablik líkt og
aldamótahúsinu sögufræga, Breiðabliki
á Seyðisfirði.
Fyrsta raunverulega viðvörunin: þegar
aurinn úr Nautaklauf flutti Breiðablik um
tuga metra leið. Það að húsið standi
upp úr aurflóðinu þó illa laskað sé, er
góð áminning um sögu, fólk, menningu
og líf í firði sem lætur ekki að sér hæða...







Talandi um goð, þá er samkvæmt
þjóðtrúnni eins og kemur fram hjá
ýmsum fræðimönnum, s.s. Sigfúsi
Sigfússyni, þjóðsagnasafnara, sem
lengi bjó á Seyðisfirði, mikil helgi bæði 
í heiðni og kristni á austfirsku fjöllunum.
Tvær goðaborgir--bústaðir goða í háum
fjallasal--, eru taldar vera á Seyðisfirði,
sitt hvorum megin bæjarins, önnur í
tignarlegum Bjólfinum og hin í glæstum
Strandartindi, (og raunar ekki langt í
næstu borg/borgir milli Skælings
og Bungufells í Loðmundarfirði).
Með náttúruna á fleygiferð í óvissum
heimi, þurfa allir að læra, meta og endurmeta.
Hvað er hvurs virði og til hvurs er lifað?
 






Það þarf að draga hratt lærdóm
af ógnandi umturnun veðurkerfa,
læra á úrkomuákefð, sífrerahjöðnun
á fjöllum og geta brugðist raunsætt
við auknum hamförum. Allt gerist þetta
vegna loftslagsbreytinga, að líkindum.
Ein leið er að drena fjöllin við fjörðinn
fagra og/eða færa byggð, fjörðinn með
eitthvert besta hafnarstæði frá
náttúrunnar hendi sem um getur.
Ekki tilviljun að þar leggist farþega-
ferjur að frá Evrópu eins og Norræna.
Og ekki tilviljun að hér var fyrsta sæsíma-
samband við útlönd, og að hér höfðu Bretar
og Bandaríkjamenn hersetu í síðari
heimsstyrjöld eins og lesa má um í
lifandi frásögn Kristínar Steinsdóttur
í bók hennar Yfir Bænum Heima sem 
út kom nýlega hjá Máli og Menningu.
Það er ekki svo langt út fjörðinn á
vit annarra landa og þjóða...






Hugur okkar er hjá Seyðfirðingum.
Megi Jólastjarnan eina og sanna
varpa birtu, von og kærleik.á íbúana
og fjörðinn fagra og veita þrek og þor
til þess að halda áfram í harðneskjulegu
mótlætinu : það kemur alltaf nýr dagur.
Og þó húmi um hauður og voga,
mun himinsins stjörnudýrð loga.


Megi nýr dagur rísa; Seyðisfjörður á
marga haga listasmiði á tré en líka
á pappír, tón, striga, stein, textíl.
Mannauðinn vantar ekki til þess
að byggja upp á ný í listafirði.
Það mun rofa til eins og seyðfirska
skáldkonan frá Vestdalseyri,
Vilborg Dagbjartsdóttir, yrkir um
í ljóði sínu Rof:




Að vakna á sólbjörtum morgni,
finna dyr opnast
djúpt í myrkri sálarinnar

Birtan að ofan
streymir óheft niður
og hríslast um hverja taug

Þú verður ein heild
manst allt
skilur allt

- ert fær um að halda áfram
óttalaus
á leiðarenda.


(Vilborg Dagbjartsdóttir; 1930- ).





#
Meira >>
 29.11.2020
 Draumur og vera ţessa heims og annars...


Tími vor á jörðu hér er ólíkindatól,
sem markar mannlífinu viss tímabil
vaxtar og þroska eftir hverjum aldri.
Og tíminn er ekki allur þar sem
hann er séður: hann er afstæður!
Skuggsjá tímans óræð með órofa
tengingu við heima, rúm og
víddir þessa heims og annars.
Forngríski spekingurinn Antiphon -
sófistinn Antífon -, (og fjölmagir aðrir
fyrr og síðar), taldi að tíminn væri
frekar hugtak, mæling en raunvera.
Í nútíma skammtaeðlisfræði virðist
þessi forna sýn eiga sterka stoð.
Antífon reit merkt rit um drauma og
túlkun þeirra; talinn óratór á 5. öld
f. Kr. og samtímamaður Sókratesar.
Draumar vekja spurningar um þróun
vitundarinnar og tíma og rúm,
dreymandinn upplifir ákveðið
tímaleysi og nær að svífa um
víddir rúmsins ófjötraður af
takmörkunum vökuvitundarinnar.







Nú er genginn á vit forfeðranna
okkar ástkæri fræðari í rannsóknum
þessa heims og annars, prófessor
Erlendur Haraldsson, kennari í jafnólíkum
greinum og Tilraunasálfræði og Dulsálfræði
við Háskóla Íslands. En hann var leiðbeinandi
að BA-ritgerð Bjargar, forstjóra Skuggsjár,
um trúarreynslu í ljósi Trúarlífssálfræði -
Psychology of Religion - og umbreytingarmátt
djúprar mystískrar reynslu á persónuleikann.
En rannsóknir sýna, að leitin að merkingu
er sammannleg, og að þeir sem telja sig
trúlausa, upplifa líkt og trúaðir, umbreytingu
við djúpa einingar-og náttúruskynjun; sýnin
til lifs og Alheims verður önnur.


Erlendur lést sunnudaginn 22. nóvember sl.
tæplega níræður að aldri og vann nær
óslitið að sínum hugðarefnum allt til enda. 
Hann var magnaður vísindamaður og
kennari og lagði gríðarlega mikið af mörkum
til vísindalegra rannsókna á sviði Dulsálfræði -
Parapsychology og skrifaði um það efni
fjölmargar greinar og bækur. Einhver
afkastamesti fræðimaður á sviði
íslenskrar sálfræði fyrr og síðar, en á
ritaskrá hans, sem spannar nær 60 ár,
eru um 360 titlar greina og bóka.







Við kunnum Erlendi hugheila þökk fyrir
hans styrku ráð, alúð og stuðning við
starfsemi Skuggsjár í gegnum árin.
Hann náði að hefja Dulsálfræðina til
vegs og virðingar með því að beita
vel ígrunduðum vísindalegum tólum
Tilraunsálfræðinnar - Experimental
Psychology - og skapa sér fastan sess
innan fræðasamfélagsins heima og erlendis.
Afstæði tíma og rúms, heima og vídda, og
endalok lífshlaupsins og hvort eða hvað þá
tæki við, framhaldslíf, ein jarðvist, eða fleiri,
voru hugleikin viðfangsefni ásamt dulrænum
málefnum, s.s. skyggni og miðilsgáfu
og sýnum fólks á dánarbeði. Dulargáfur
eins og hugmegin, (psychokinesis), fjarvísi,
fjarhrif og hugsanaflutningur og ýmsir
yfirnáttúrulegir hæfileikar, svokallaðir siddhis
indverskra jóga, voru einnig rannsóknarefni.
Rannsóknir hans á trú, þjóðtrú og reynslu
Íslendinga af yfirskilvitlegum fyrirbærum,
forspárhæfni og berdreymi Íslendinga og
trúnni á líf eftir dauðann, eiga enn í dag
fáa sína líka hvað gæði vísindalegra
rannsókna og alla  framsetningu varðar.
Og lesa má um í tímamótaverki hans frá
1978, Þessa heims og annars, útgefnu
hjá bókaforlaginu Skuggsjá í Hafnarfirði.
Af sinni alkunnu hógværð og rökfestu,
svaraði Erlendur eitt sinn spurningu
blaðakonu um það hvort hann teldi
sjálfur líf eftir dauðann:
Mér kæmi á óvart ef svo væri ekki.


Við trúum að Erlendur muni eiga góða heimkomu,
eins og Indriði miðill, hefði orðað það, en um hann
reit hann bókina Indriði Indriðason - Merkasti íslenski
miðillinn, ásamt kollega sínum, Lofti R.Gissurarsyni;
kom bókin fyrst út á ensku 2016 og á íslensku 2019.
Fari hann blessaður á vit handanheima eftir langa
göngu á lífsins vegum og haldi för sinni ótrauður áfram.






All the world's a stage,
And all the men and women merely players;
They have their exits and their entrances;
And one man in his time plays many parts,
His acts being seven ages...



(W. Shakespeare, 1564-1616;
úr As You Like It).




#

Meira >>
 31.10.2020
 Fagri Blámáni í heiđri vídd og hljóđu húmi Hrekkjavöku...


Fagur og fylltur Blámáni birtist á kvöld-
og næturhimni þessa Hrekkjavökuna
og er einstakur um margt:
í fyrsta sinn síðan árið 1944, birtist hann
nú í öllum tímabeltum Jarðkringlunnar.
Og honum til aukins vegs, skín Mars
skær á suðurhimni og varpar sinni
rauðleitu birtu á vatnsbláan mánann
líkt og í Eyjafirði undangengna nótt.
Í október þetta árið, hafa risið 2 full tungl,
hið fyrra, svokallað uppskerutungl,
þann 1.-2. október. Og nú hið síðara
þennan sólarhringinn sem markar
lok sumars og byrjun vetrar, á hinni
fornu hátíð forfeðra vorra, Kelta,
Samhain, og markar í Kristni,
aðdaganda Allraheilagramessu,
þann 1. nóvember.
En Blámáni--Blue Moon--heitir
þegar tvö full tungl verða innan
sama almanksmánaðar.







Þessi mögnuðu tímamót ganga
gjarnan undir nafninu Halloween -
Hrekkjavaka - þegar kynjaverur
og alls kyns vættir/óvættir fara á stjá.
Trúlega er siðurinn upphaflega kominn
frá Írum vestur um haf og þaðan aftur
til Evrópulanda og hefur á sér amerískt
yfirbragð. En í Heiðni voru vegleg blót haldin
til þess að kveðja sumar og fagna vetri,
svokölluð Dísarblót á Veturnóttum sem
er tímabilið frá síðasta degi sumars á
miðvikudegi til fyrsta dags vetrar sem
ætíð ber uppá laugardag, 24. október.
Margir núlifandi Íslendingar hafa alist
upp við að halda fyrsta Vetrardag
hátíðlegan í mat og drykk og ýmsum
fögnuði. Hinu kvenlæga er fagnað
sem sjá má í fornsögum vorum,
dísum, valkyrjum og nornum blótað
á fyrri tíð þannig að hinn írsk/ameríski
Halloween hittir vel inn í forna hefð.
Og Grýla gamla smellpassar inn
í þessar gömlu sem nýju hefðir!






Halloween stendur fyrir Hallow's Eve,
og hallow þýðir helgur; kvöldið fyrir
messu helgra manna/kvenna, þeirra
sem ekki áttu sérstakan helgidag.
Hallow's Eve: kvöld dáinna, kynjavera,
forynja, afturgangna, drauga, skrímsla,
norna, seiðskratta og djöfla, þessara
sem annarra vídda og heima.
(Hó, hó, hó, hvað er hér á sveimi?).
Grikk eða gott er nú sett á bið en
hægt að nasla það í heimahúsum
og fagna draumkenndu flæði Vökunnar.
Þakka uppskeru sumars og gleðjast
yfir komu vetrar þegar margt
rís upp, bæði hins ljósa og dimma,
þess minnug að ljós vonar og kærleika
þarf að vaxa og dafna í mannheimi
á þessum kórónutímum þegar
misbrestir í grunnkerfum samfélaga
verða enn berari og ójöfnuður eykst.
En eins og skáldkonunni úr Flatey á
Breiðafirði, Ólínu Andrésdóttur,
(1858-1935), verður að orði um
hlýhug og vinarþel, getur líf risið upp
úr frosthörkunni í krafti kærleikans:

... sem uppvekur rósir úr urð og í snjó
með ylnum frá kærleikans glæðum.






Fagur stjörnuhiminn hefur iðulega glatt
okkur árið 2020, og haustfegurðin mikil
hér á Norðurhjara á besta hausti
í langan tíma. Um margt má segja
að vistkerfin hafi notið góðs af veirufárinu,
nú þegar hægir á öllu--spurning hvort fárið
er í grunneðli sínu vistfræðilegt--; mengun
er minni og margar plöntu-og dýrategundir
hafa náð sér aftur á strik.
Ljóst að heimurinn getur ekki horfið aftur til
fyrri helsýnar og mannfólkið þarf að endurhugsa
stöðu sína; slíkri kollvörpun og umbreytingum
fylgir líka óvissa, djúp sorg og tilvistaráþján:
mannkyn þarf að virða einingu alls sem lifir.
Ennfremur hafa orðið merkar uppgötvanir
á himingeimnum sem hrista upp í
viðteknum skoðanamynstrum og opna
nýja sýn í kosmísku samhengi: mögulegt
líf á öðrum vetrarbrautum; gastegundin
fosfín uppgötvast á Venus, systurplánetu
Jarðar þar sem örverur gætu þrifist;
og vötn hugsanlega undir yfirborði
Mars - Rauðu plánetunnar.






Náttúran stendur ávallt fyrir sínu og
lætur ekki að sér hæða um leið og
tíminn heldur sína rás. Og mörg eru
náttúruljóðin sem ylja sál og sinni líkt
og eftirfarandi í þýðingu eins af feðrum
íslenskra fornleifa- og þjóðfræða:




Hljótt er húmið væra;
heið er víddin blá;
tindrar döggin skæra
Unnar spegil á.



(Brynjúlfur Jónsson frá Minna Núpi;
1838-1914. Þýð. á ljóði danska
skáldjöfursins Johann Ludvig
Heiberg;1791-1860).




#
Meira >>
 27.09.2020
 Mannúđ á haustjafndćgrum og andans draumar Steve Jobs


Miðað við ástand heimsmála og
stöðu samfélaga víða á tímum covid,
þá er mannúð trúlega það afl sem
færir okkur mannfólkið fram á við
í átt til aukinnar mennsku, réttlætis
og kærleika. Slík mannúð krefur
okkur um hugrekki og þrautseigju.
Og hvort sem fólk telur sig trúað eður ei,
eða fylgja þessari eða hinni pólitísku skoðun,
þá er óskandi, að það geti sameinast í nafni
mannúðar og hafið sig yfir skotgrafir öfga
og haturs sem næra sundurlyndi manna/þjóða.
Í þessu ljósi ber að fagna áfangasigri í
baráttu fyrir réttindum barna á flótta hér
á landi á nýliðnum haustjafndægrum.
Réttlát málsmeðferð hefur með því, sett
varanlegt mark sitt á sögu okkar hér á Fróni.
Nefnd fairness of conduct á engilsaxnesku.
Minnir á ævafornar hugmyndir um lögmál
dharma  í mannlegu samfélagi og þar með
hin upprunalegu lögmál þróunar í lífi manns
og samfélags.






Annað mál sem sker í augun nú, er
vaxandi fátækt og hrein neyð meðal
margra sem misst hafa atvinnu eins
og staðan sýnir t.a.m. á Suðurnesjum
þar sem innflytjendur eru margir.
Fólki hreinlega vanhagar um mat og
matargjafir hjálparsamtaka duga ekki til.
Það vantar mikið upp á viðbrögð við
þessum bágbornu aðstæðum einstaklinga
og heimila; langur vetur er framundan.
Lítið dugir að nefna bóluhagkerfi ferða-
þjónustunnar sem sökudólg og þar með
sópa vandanum undir teppið. Þetta sama
gallaða bóluhagkerfi með aðkomu erlendra
starfsmanna, kom þjóðinni m.a. upp úr
síðasta hruni. Tíminn til raunverulegra
endurbóta á kerfunum og breytinga viððhorfa,
hefur einfaldlega verið illa nýttur og lítið um
raunverulegar aðgerðaáætlanir og aðgerðastjórnir
í kjölfar Rannsóknarskýrslu Alþingis.
Og varla hafa einstaklingar í fátækt með að gera
hinar vistfræðilegu, efnahagslegu, heilsufarslegu,
félagslegu og tilfinningalegu hamfarir af völdum
covid-heimsfaraldursins?






Þegar gluggað er í ævisögu Steve Jobs,
eins aðalstofnanda Apple, sem lést aðeins
56 ára að aldri úr krabbameini í brisi, fyrir
tæpum 9 árum, kemur vel í ljós hve hann
var snemma andlega leitandi. Hann hafði
sem ungur og fátækur námsmaður, kynnst
Hare Krishna ashraminu í New York þar
sem hann þáði fríar máltíðir.
Jobs lagði m.a. á sig ferð um Kumaon hæðir
Norður-Indlands í Siwalik fjallgarðinum
árið 1974 til þess að sækja þar heim ýmsa
andans jöfra. En ferðina fjármagnaði hann
með vinnu sinni fyrir Atari.
(Sjá Steve Jobs, 2011, e. Walter Isaacson).
Síðar áttu margir af yngri kynslóð tækni-
frumkvöðla sem tóku Jobs sér til fyrirmyndar,
eftir að feta í fótspor hans og fara pílagímaferðir
á vit andans manna á Indlandi. Frumkvöðlar á
borð við Larry Page hjá Google, Mark Zuckerberg
hjá facebook og Jeffrey Skoll hjá e-bay.






Þeir meistarar sem Jobs leitaði eftir,
lögðu áherslu á þjónustu við mannkyn
en þar sem sá meistari sem hann hafði stefnt
á að hitta, Neem Karoli Baba, hafði látist nokkrum
mánuðum fyrir komu Jobs án þess að hann vissi,
þá sótti Jobs lengra upp i Kumaon fjöllin í
Uttarkhand. Þar hitti hann fyrir hinn mystíska
avatar Haidakhan Wale Baba, (sem sumir telja hinn
eina, sanna Babaji og ritað er um í bók Jógananda,
Sjálfsævisögu Jóga), í ashrami hans ekki langt
frá Kailash fjalli, helgasta fjalli Indlands.
Þarna dvaldi Jobs um nokkurt skeið ásamt
ferðafélaga sínum og síðar samstarfsmanni
hjá Apple, Daniel Kottke.
Báðir þessir meistarar tala fyrir mannúð
og mildi í garð samferðafólks og að útrýma
þurfi fátækt. Eða svo vitnað sé í orð
Neem Karoli Baba, sem líka var kallaður
Maharaj-ji:




Love everyone, serve everyone,
feed everyone.





Haidakhan Wale Baba birtist fyrst í
kringum 1970 í helli nálægt Kailash og
í nágrenni fjallaþorpsins Hairakhan í
Nainital fylki í Uttarkhand. Hann lést
á Valentínusardegi, 14. febrúar,1984.
En margar eldri sagnir sögðu fyrir um
komu hans á þessum helgu slóðum.
Haidakhan Baba lagði áherslu á að fólk
gæti fylgt sinni trú eða trúleysi og leitað
uppljómunar en engin trúarbögð eða siður,
væru þó Sanatana Dharma æðri, sem væru
hin eiginlegu innbyggðu lögmál andlegrar
þróunar, allt frá árdaga mannkyns.
Hann lagði áherslu á mannúð og mennsku
og að leggja alúð í verk sín, og nauðsyn þess
að einfalda líf sitt og finna jafnvægi í leit okkar
að réttlæti og kærleika í þjónustu við aðra.
Til þess þyrfti raunverulegt hugrekki, og beina þyrfti
sjónum að mikilvægi vitundarinnar og ræktun hennar
fyrir tilstilli jóga, japa, (þylja bænaorð eða möntru),
íhugunar og öndunar í kriya. Einkunnarorð hans
voru: Truth, Simplicity, and Love.
En kriya jóga byggir á jóga starfs og iðkunar
og hvílir á fornri lífeðlisfræðilegri þekkingu sem
er öllum opin óháð þjóðerni eða trúarbrögðum.
Fær leið sem fara þarf til þess að takast á við
komandi og aðsteðjandi hörmungar, sem Haidakhan
Babaji--oft nefndur Bhole Baba: hinn æruverugi
faðir einfaldleikans--, er talinn hafa séð fyrir:





We are all equals, despite the country
we come from, and national differences.
We are all a unity.





#





Meira >>
Síđasta frétt  1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  30  31  32  33  34  35  36  37  38  39  40  41  42  43  44  45  46  47  48  49  50  51  52  53  54  55  56  57  58  59  60  61  62  63  64  65  66  67  Næsta frétt 
© 2007 Draumasetriđ Skuggsjá Hönnun Design EuropA