Forsíđa   
 09.04.2023
 Páskar: ađ sjá draumadísina í svefni vćrum



Páskar við yzta haf boðandi
fögnuð vorsins og mildina
miskunnandi í mannheimi.


Skáldið, þýðandinn og rektor
Lærða skólans, Steingrímur
Thorsteinsson, (1831-1913),
yrkir um þá mildi og miskunn
sem draumadísin færir hryggri
sál með sínum elskuríka anda:
þeim sorgin sætast gleymist
er sólhýrt bros þitt sjá.




Kynslóðir íslenskra barna
eiga Steingrími margt að þakka
með þýðingum hans á Þúsund
og einni nótt og Sögum og
ævintýrum H.C. Andersen.


Svo yrkir Steingrímur um
draumadísina:


Í svefni ég sé þig værum,
þitt svífur fleyið dátt
á sævi silfur skærum
við sætan hörpuslátt.



Konseptið um draumadísina
lifir með þjóðinni og skilningurinn
á þeirri blessun, hugsvölun og
endurnýjun sálar-og líkamskrafta
sem svefn og draumar geta veitt.
Og er öllum börnum nauðsynleg
til vaxtar og þroska.





Ófá börnin hafa fyrst komist
í kynni við fjarlæg lönd og álfur,
aðra menningarheima við lestur
sagnasafna á borð við Þúsund og
eina nótt.Látið sig dreyma um
heima og geima.

Safnverkið er talið sett saman á
8. til 9. öld og er m.a. sótt fanga
í sögnum frá Indlandi, Persíu.
Sýrlandi, Arabíu og Egyptalandi,
Sagnirnar taldar frá fornöld og miðöldum.
Hver kannast ekki við sögurnar
af Ali Baba, Aladdín og töfralampanum,
og Sindbað sæfara?




Und friðar björtum boga
þú birtist mér í dúr.
Sem sól ég lít þig loga
er laugar sumarskúr.



Njótið gleðilegra páska
í draumsins friðarró.



#










Meira >>
 21.03.2023
 Vorbirtan unga vitjar eftir draumskyggđa vetrarnótt...



Jafndægur á vori boða nýjan tíma
og nú verður dagur lengri en nóttin.
Nýtt tungl rís, og þrátt fyrir kuldabola
heimskautaloftsins, heldur lífið sína
rás og vorbirtan unga vitjar eftir
draumskyggða vetrarnótt.




Frost fór í mínus 21 gráðu
að Torfum í Eyjafirði í gærnótt.
Og 18 mínus gráður um hádegisbil
út við vitann á Svalbarðseyri við
svarbláan blikandi sjógang.
Sólbjört vorjafndægur við yzta haf,
Kaldbakur snjóhvítur og hreint
konunglegur.





Á tímamótum í Náttúrunni líkt og nú,
er talið að draumar gangi mönnum
ljósir og lifandi. Svo var um næturdraum
um fílana þrjá að leik í drifhvítum snjónum
--einn stór og tveir ungar--,og sjalið sem
minnti á blómumsetta og litríka mosabreiðu
sem varpað var yfir þá til þess að verja
bitrum frostkuldanum.
Já, það er að koma vor og vonandi
kemur gróður vel undan vetri.

En þrír fílar í íslenskum snjó?

Fíllinn er löngum tákn trygglyndis,
ástríkis í garð afkvæma og hjarðar,
þolgæðis, góðs minnis og gáfna.
Og þrír fílar saman víða gæfumerki.
Kannski eru fílar í íslenskum snjó,
tenging til Austurlanda fjær og þá
einkum Kína, Indlandis og Indónesíu
þar sem Skuggsjá hefur sinnt
rannsóknum og nú síðast á Balí
hvaðan einn aðstandenda Skuggsjár
er nýkoiminn. Verður meira af slíku
þegar fram horfir. Að dreyma fíl/fíla
gjarnan talið tákna vekgengni í
viðskiptum og verkefnum.

Nú eru Indónesar að sigla inn í
nýtt ár skv. þeirra tímatali með sex
daga hátíðahöldum og fagna
fyrsta degi nýs ár--Nyepi--á morgun,
svokölluðum Degi þagnarinnar.

Fílar víða í Asíulöndum hafa misst
allt að 60-70% heimkynna sinna
vegna landbrots manna til búsetu
eða nýtingar lands til teræktunar
og gúmmívinnslu til að mynda.
Stofninn hrunið og þeir í útrýmingarhættu.
Verndarsvæði hafa verið sett upp,
s.s. á Balí.

Hvað sem líður draumtúlkun, draumvitundin
er mögnuð í sínum sjónarspilum!





Veturinn hefur markast af óvægnum
hristingi á heimsmyndinni; stríðsbrölti.
Jafnframt skerpt á fókusnum um hvað
er hvurs virði í veröld fánýtis og hégóma.
Þversagnir úti um allt og heimsmyndin
gjörbreytt.

Ef þú auðsýnir ekki miskunnsemi,
telstu ekki mennskur, áréttaði meistari
Meng eða Mencíus,(ca. 372-289 f. Kr.),
annar helsti siðspekingur kínverskra
Konfúsíusarfræða. Hann taldi þjóðar-
leiðtoga afgerandi hverju sinni í
framvindu samfélaga, til góðs eða iills.
Ábyrgð valdhafa er mikil.

Sjúkrahús, skólar og almannarými;
börn og almennir borgarar, nú skotspónar
eins og ekkert sé. Hlutgerð sem skotmörk.





Skáldið Valdimar Tómasson, (f 1971),
skrifaði nýlega sína sjöttu ljóðabók og
er hún í minningu Vilborgar Dagbjartsdóttur,
skáldkonu sem lést í september 2021.
JPV/Forlagið gaf bókina út sl. vor:
Blástjarna efans.

Valdimar yrkir um fánýti heimsins
og glámskyggni, þungan nið efa og
firringar. Sársauka og brostnar vonir,
trú og vantrú á tímum neysluhyggju
og tómhyggju; tómlæti.
En við seitlandi undirtón svefns
og drauma og líkn þeirra
Ljóðin tala inn í samtímann og
má líkja við lágstemmda en
áleitna og marglaga söngkviðu
sem hægt er að hlusta á aftur og
aftur og finna þar nýjan samhljóm
í hvert eitt sinn:



Blikar á himni
blástjarna efans
og hver tunglgeisli
ber tinandi sársauka.

Harmljóðið dynur
í dauðakyrri nótt.


Það er vor í kortunum.
Kemur í einsemd sem öðru:


Þú drottning einsemdarinnar
draumskyggða vetrarnótt.
Minn tryggi vinur
er vetrarsnjórinn.

Mín vitjar um síðir
vorbirtan unga.



#
Meira >>
 27.02.2023
 Töfraglćst friđarlönd draumanna


Tungl rís skært á norðvesturhimni
snemmmorguns og norðurljós og
stjörnur hafa glatt sál og sinni
undanfarin kvöld við upptakt frá
Venusi og Júpíter.
Veður verið milit og blikar af vori:
fuglar kvaka í garði jafnvel þó enn
sé nokkuð í jafndægur á vori
og vetri ekki lokið. Kærkomið
að fá svona hlé frá vetrarhörkum
og láta sig dreyma um betri tíð
með blóm í haga.




Nú er að koma æ betur í ljós
hve draumlíf nætuinnar skiptir
miklu fyrir andlega og líkamlega
heilsu og aðlögun að verkefnum
daganna. Í draumsvefninum, hinum
svokallaða REM- svefni, (Rapid
Eye Movement), á sér stað
endurröðun í minni og úrvinnsla
tilfinninga og reynslu daglegs lífs,
gleði og sorga, amsturs og angurs.
Slík draumtímabil eru nokkur
yfir nóttina og gerast á 60 til 90
mínútna fresti ef miðað er við
heildarsvefntíma í 7-9 klukkustundir
sem flestir þurfa til hvíldar og
endurnýjunar. Það merkilega
við draumsvefninn er m.a..að
í honum er vitundarstarf mjög virkt
en líkaminn nánast slekkur á sér
á meðan dvalið er í REM.





Til þess að njóta gæða
draumsvefnsins og flögra um
á vængjum ímyndunaraflsins
í draumalandinu, þurfum við
að auka meðvitundina um
nógan svefn og efla svefngæðin.
Átta okkur á mikilvægi svefns
og drauma fyrir heiilsuna,
ekki síst fyrir hjarta-og heilaheilsu.
Nú eru að koma fram rannsóknir
sem sýna að ónógur nætursvefn
og sá skortur á hvíld sem skapast
við íþyngjandi angur í dagsins önn
og yfirspennu taugakerfisins, hefur
áhrif á starfsemi hjarta og æðakerfis
og getur t.a.m. aukið líkur á
hjartaáföllum og heilablóðfalli,
m.a. vegna langvinns og oft á
tíðum ómeðhöndlaðs háþrýstings.





Það hvernig við högum dögunum,
hefur afgerandi áhrif á gæði
svefnsins og reynslu næturlífsins,
bæði á lendum drauma og djúps
hvíldarsvefns.
Skortur á hvildarhléum yfir daginn,
stundum til íhugunar og núveru
í hægstreyminu--slaka, teygja, anda--,
markar síðan svefnreynsluna.
Margir eiga við álag og áhyggjur
að stríða daglega og afleiddan
svefnvanda.og þurfa svefnlyf til þess
að geta sofið heila nótt og náð þeim
svefn-og hvíldartíma sem öllum
er nauðsynlegur. Að því ógleymdu,
að afleiðingar sjúkdóma og slysa
með tilheyrandi verkjum, halda
vöku fyrir mörgum. Svefnleysi
er mjög skaðlegt til lengdar.
Nú hafa verið að koma ágæt
jurtasvefnlyf á markað hélrendis
sem eru að hjálpa mörgum
að koma sínum svefni í betra horf.





Óttinn við að geta ekki sofnað eða
vera endalaust að vakna upp yfir
nóttina er alþekktur. Gott ráð er
að átta sig á að næturnar eins og
dagarnir eru misijafnar. Allajafna
er ekkert óeðlilegt við að vakna
upp yfir nóttina, jafnvel nokkrum
sinnum. Aðalatriðið er þó að læra
að svæfa sig aftur, Gömul svefnráð
koma að góðu gagni eins og að
söngla eða fara með barnagælur,
bænir, möntrur eða hverfa í dýrmætan
sjóð minninganna af fólki og fyrirbærum,
sem hafa gefið okkur mikið á lífsins leið.

Nú mæla svefnfræðingar líka með
að fólk fari framúr og hreyfi sig
og sýsli eitthvað ef það nær ekki
að sofna á kvöldin eða ef það
vaknar upp á nóttunni, ef meir
en ca. 20 mínútur hafa liðið
án þess að geta fest svefn.
Það að hugsa um óravíddir
hafsins og hnig sjávaröldunnar,
hjálpar mörgum eða hlusta á
ákveðna tónlist; lesa.
Benda má á að Inni á vefsíðunni
www.calm.com ofl. sambærilegum
síðum, er að finna ýmis góð
svefn- og slökunarráð.
Að lifa í auknu hæglæti og angurleysi
og læra að mæta áskorunum
daglega lífsins án þess að ergja
sig stöðugt eða dæma, er kúnst
og leið til bættra daga og nátta;
til einfaldra lífsgæða.




Nú er talið að fyrr á öldum,
hafi fólk almennt skipt nóttunní
í tímabil svefns og vöku og er
talað um tvífasa eða margfasa
svefn í því samhengi. Fólk sýslaði
ýmislegt á vökunni, spjallaði,
spáði i draumana ofl. Líkur eru
á að þessi aldagömlu svefn-
mynstur séu inngreypt
djúpt í taugakerfi okkar og
í því ljósi eðlilegt að svefn
nútímamannsins geti stundum
verið tvífasa eða margfasa:
sofa, vakna upp og vaka,
falla aftur í svefn...
Iðnbylingin breytti þessu
aldagamla mynstri með nýjum
atvinnuháttum yfir langa daga
án góðra hvílda og síðan
ljósmengun til viðbótar.
Og nú síðast tæknin með
sínum bláskjám en vitað er
að bláu ljósgeislarnir frá síma-,
tölvu-og sjónvarpsskjáunum,
eru slæmir fyrir hvíld og svefn,




Enn á ný sækjum við í draumþýða
Dalina hvar skáldin allt frá fornu
fari, hafa ritað um svefn og drauma,
og nú í smiðju skálldsins og
söngvarans Jóns frá Lljárskógum
í Laxárdal., (1914-1945). Í ljóði hans
Húmar að kveldi sem margri íslenskir
söngvarar hafa flutt ógleymanlega
eins og bæði Svavar Knútur og
Erna Hrönn, yrkir Jón um draumgyðjuna
og ljúfar gjafir hennar:




Syngdu mig inn í svefninn. ljúfi blær.
Sorgmæddu hjarta er hvíldin jafnan vær.
Draumgyðjan ljúfa, ljá mér vinarhönd,
og leið mig um þín töfraglæstu friðarlönd.
Ég er þreyttur, ég er þreyttur,
og ég þrái svefnsins fró.
Kom draumanótt, með fangið fullt af friði og ró.



#




.




Meira >>
 01.01.2023
 Náttúran, vagga alls; elskum hiđ ókomna og biđjum um friđ


Náttúran, vagga alls og einnig gröf;

Þessi orð skáldsins Jóahnnesar úr
Kötlum, (1891-19721), koma í huga
á fyrsta degi nýs árs. Skáldsins sem
orti og skrifaði svo ötullega
og drengilega, líka fyrir börnin,
um svefn þeirra, vonir og drauma.
Hann nefndi fyrstu ljóðabækur
sínar eftir hendingum úr
gamalli barnagælu:



Bí, bí og blaka,
álftirnar kvaka,
ég læt sem ég sofi
en samt mun ég vaka.



.
Jóhannes var alinn upp á heiðarbýli
um 10 km. frá Ljárskógum í Dölum
sem nefndist Ljárskógarsel
og var á Gaflfelllslheiði.
Hann kenndi sig við ævinttýralegt
leiksvæði æskuslóðanna inni á
heiðinni,stutt frá ánni Fáskrúð
með sín fögru gil,stapa, hylji,
og gljúfur hvar laxar léku
glaðir: örnefnið Katlar er haft
um þennan töfraheim.



Hér á öldum áður á Ísalandi,
var farið til grasa: á grasafjall.
Góðu heilli er sá siður að ganga
í endurnýjun lífdaga.

Hógvær grös Jarðar, rætur,
fræ og korn, hafa íi gegnum
aldirnar, satt marga munna
og forðað hungri og er árið
2023 hjá Sameinuðu þjóðunum,
tileinkað hirsi, harðgerum
grastegundum með samheitið
millet-hirsi sem oft vaxa við frekar
ólífvænleg skilyrði og þurfa lítið
til sín eins og á þurrum gresjum
Afriku og víða í Asíu, s.s.
á Indlandi sem er stærsti
ræktandi og útflytjandi
hirsis í heiminum.

Kjörið í súpur, brauð og grauta,
barnamat og drykki; glútenlaust.
Að ótalinni notkun í dýrafóður.



Lítillætis og látleysis, ekki stórmennsku
og brjálæðis, er sannarlega þörf
í mannlegu samfélagi og á
veraldarvísu nú um stundir.
Höldum á vit hins ókunna
á nýju ári með bæn um frið fyrir
mannanna börn og allt ungviði
hvar sem er svo það megi
vaxa og dafna - sofa og dreyma
og eiga öruggt athvarf.

Jóhannes úr Kötlum orti um
friðinn, nánd og tengingar
í tíma og rúmi, hér og nú, 
þá og þar, var, er og verður,
í nýstárlegri Þulu frá Týli
í ljóðabók sinni Sjödægru sem
út kom hjá Heimskringlu 1955:



elskum hið ókomna
biðjum um frið
horfumst í augu
horfumstt í augu gegnum fjarlægðirnar
horfumst í augu gegnum aldirnar
biðjum um frið.



#
















Meira >>
Síđasta frétt  1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  30  31  32  33  34  35  36  37  38  39  40  41  42  43  44  45  46  47  48  49  50  51  52  53  54  55  56  57  58  59  60  61  62  63  64  65  66  Næsta frétt 
© 2007 Draumasetriđ Skuggsjá Hönnun Design EuropA