Forsíđa   
 27.06.2022
 Hćgstreymi eins og í draumi og blóm látleysisins: fjólur


Svefn og draumar eru kunnug stef á
Sjösofendadegi 27. júní þegar minnst er
grísku Sjösofendanna, sem sváfu í helli
í 100 ár vegna ofsókna en vöknuðu til
nýrrar aldar og breyttra og betri tíma.

Hægstreymi vitundarlífsins í svefni
og draumi, felur í sér fræ að nýrri þróun.

Lífið er margslungið og á sér sínar
ljósu og dökku hliðar. Grös Jarðar
endurspegla það vel. Sama blóm
getur í senn verið svefn-, drauma-
og lækningajurt en líka eitrað sé
það ekki notað rétt. Magn, tími
blómgunar, hluti plöntu ofl. skipta
mestu í þessu samhengi.



 

Grikkir ræktuðu hinar hógværu fjólur
og höfðu blómið í hávegum en voru
jafnframt meðvitaðir um hinar mörgu
hliðar hvers blóms; hverrar sálar...

Í Ódyssseifskviðu talar Hómer um
fjólur hafi vaxið við hellismunnann
hjá dísinni Kalipsó hvar hún hélt
kappanum Ódysseifi í 7 ár eða uns
gyðjan Aþena skipaði henni að aflétta
töfrunum yfir honum. Gat hann þá
loks fundið leiðina aftur heim.

Fjólur eru að fornu og nýju bæði
blóm lífs og dauða í þjóðtrú víða
um lönd. Hjá Grikkjum voru fjólur
táknblóm Persefónar, sem Hades
girntist og nam á brott til undirheima.
Sagnir herma að hún hafi verið að
tína fjólur þegar hún hvarf til Heljar.
Aðrar sagnir herma að hún hafi verið
að tína blóm á engi en einu blómin,
sem hrutu úr vendinum, sem hún
hélt á og náðu samt að festa rætur
á leiðinni niður, hafi verið fjólurnar.




Í úkraínskri þjóðtrú hefur varðveist
undurfögur sögn um tilurð fjólunnar.
Sögnin er á þá leið að ungmenni,
piltur og stúlka, felldu hugi saman
og hugðust giftast en þegar kom
að brúðkaupi, upplýstist gamalt
leyndarmál, að þau væru í raun
systkini. Í harmi sínum að mega
ekki eigast, biðluðu þau til Almættisins
um forsjá og miskunn og óskuðu
þess að þau mættu verða að blómi.
Og til varð þrenningarfjólan fagra,
fjólublá, gul og hvít, sem Úkraínumenn
kalla líka systkinablómið og margar
þjóðir kalla þrenningarfjóluna til
heiðurs heilagri þrenningu.




Fjólur í íslenskri náttúru eru miklir
vorboðar og hafa löngum glatt
landsmenn bæði í görðum og þar
sem þær vaxa villtar. Stjúpublómin
innfluttu eru systurtegund og talað
um fjóludeild og stjúpudeild innan
fjóluættarinnar--Violaceae.
Þessu lítilþæga fjólubláa blómi með
sinni dásamlegu angan og undramætti
til lækninga, hefur verið lýst sem
blómi látleysisins.
Segir svo Grímhildur drottning í
Niflungaljóð frá 12. öld og lykilpesóna
í Völsungasögu Sigurðar Fáfnisbana
og Búrgundaríkis:



Enginn er auðmýkri en hún,
og engu gæti fótur þinn léttar troðið,
því hún sýnist næstum blygðast sín,
meiri en gras að vera
svo vel felur hún sig,





Í draumfræðum er fjólan afar gott
draumtákn og fjólublár litur einnig.
Litur innsæis, sammannlegs skilnings,
nándar og friðar.

Eðlisfræðingurinn og náttúruspekingurinn
--höfundur fræðanna um þyngdarlögmálið--,
Ísak Newton, (1643-1672), skipti niður
bylgjulengdum sjáanlegs ljóss á hið
svokallaða litahjól. Hann setti fjólubláa
litinn milli rauðs og blás við enda
sjáanlegra bylggjulengda á hjólinu.
En fjólublár heitir eftir fjólunni og
var sjöundi og síðast liturinn.
Newton þótti feiminn og lítt fyrir
að flíka hugmyndum sínum; hóglegur
og feiminn eins og fjólan...



Skáldin okkar tala um litla fjólu sem
grær við skriðufót, eða Akrafjall og
Skarðsheiði eins og fjólubláir draumar...

Skáldinu og rektornum frá Arnarstapa
á Snæfellsnesi, Steingrimi Thorsteinssyni,
(1831-1913), var fjólan hugleikin, s.s. í
ljóðinu Fjólan og lindin. Hann sá í fjólunni
bæði hógværa fegurð og djúpan
andlegan sannleika í því hægstreymi
lífsins, sem hún vex og dafnar.
Hægstreymi, sem er alltaf til staðar
ef við viljum að gá og skapar
frjóan lífvænleika. Hægstreymi
vitundar í svefni og draumi, er
okkur lífsnauðsyn til endurnýjunar
líkams- og sálarkrafta.

Vorfjólan sér himininn í vakandi
vatnsiðu tærri. Hún sér sjálfa sig
í því hreina og sér þar sinn himinn
um leið, kveður Steingrímur en
fallvaltleikinn er ekki langt undan,
partur af eilífri hringrásinni.
Fjólan lifir af ástríðu þar til hún
hnígur fyrir lindarvatninu tæra,
sem nærði hana og gaf henni tilgang
en sem hún líka veitti gleði og ást:



Í lægð undir hamrinum háa,
svo hóglega rennur ein lind,
frá bakkanum fjólan hin bláa
í bununni sér sína mynd.



#









Meira >>
 31.05.2022
 Mannúđ og miskunnsemi í martrađarvöku



Núverandi hörmungarástand í Evrópu
og víðar, er sem allsherjar martraðar-
draumur þar sem mannúð og miskunnsemi
eru fótum troðin og útleiðir vantar.

Glötun mennskunnar...


Glögglega kemur í ljós hve lítlu þjóðir
heimsins hafa varið í þróun sáttamiðlunar
og í þjálfun einstaklinga og teyma,
sem sinnt geta friðarumleitunum og
vopnahlésviðræðum, sem geta leitt
niðurstöðu og til ásættanlegra
samninga.
 
Og í kjölfar covid heimstollsins, sem
þjóðir eru rétt að rísa upp úr, mala
hergagnaframleiðendur nú gull sem
aldrei fyrr og selja vopn á báða bóga.

Að ekki sé minnst á börn sem
fórnarlömb en alls staðar fara börn
halloka í þessum aðstæðum;
lýðskrumarar tala fjálglega um
að það sé lllskan en ekki vopnin,
sem stjórni drápum saklausra.
Merkilegt að hún sé aðallega bundin
við hin ýmsu fylki BNA!

Börn á flótta eru nú talin um 45 milljónir
en alls er talað um að 100 milljónir
manna séu á flótta í heiminum.
Talan hefur hækkað geigvænlega
á einungis örfáum mánuðum.
Þá hefur misskipting gæðanna aukist,
sárafátækt orðin ískyggileg, og fæðuöryggi
ógnað vegna bæði stríðsátaka og þurrka.




Hér heima gengur dægurþrasið
m.a. út á hvort tiltekin orðræða um
vist í helvíti, sé hatursorðræða
eður ei. Manngert og óráðshjallegt
helvíti, sem menn skammta öðrum,
og auðkenna sem fasista.
Ætli aflátsbréf verði ekki sett í sölu fljótlega?
Jæja, úr því þetta var ekki hatursorðræða
hjá prestinum, þá er þetta bara ókei!
(Annað væri aðför að tjáningafrelsinu!).

Í þessu samhengi, er ekki minnst á að
líka er til fyrirbæri sem nefinst ófræging
--defaming--, sem beinist að sjálfsvirði,
heiðri og persónu einstaklinganna, sem
fyrir verða. Sem sé ærumeiðing.
En suss, suss...


Bókstafshyggja--fundamentalism--
og pólitísk rétthugsun, er boðskapur
daganna, líka á gamla Fróni.




Ekki að furða að margir tali um
að svefn þeirra sé raskaður og þeir
kvíði að vakna til dagsins. Til heims,
sem er gjörbreyttur og enginn veit
hvert leiðir okkur líkt og að vera
á merkingarlausri svefngöngu...




Nú reynir á mennskuna og mannúðina,
seigluna til þess að lifa af í umróti daganna
í samfélagi tómlætisins, sem sumum
finnst ekki endilega besti staðurinn
lengur að búa og starfa í eins og
örmögnun og uppgjöf umönnunarstétta
sýnir ljóslega.
Hvar er hjálpin hálparans?

Orðræða, sem sáir ótta og sundrung,
má ekki verða yfir og allt um kring
í daglegu lífi og líðan - og ræna
fólk eðlilegri hvíld svefnsins og
gjöfum draumlífsins til þess að lina
sorgir og endurnýja þrek og þor
og tengjast sínum innri áttavita.

En póstmódernískt þjóðfélag
okkar, Alþingi og stjórnvöld,
--Íslland best í heimi--,:
er þetta þjóðfélag í stakk búið
til þess að finna sinn áttavita og
sigla þjóðarfleyinu í gegnum
brimgarð nútíma hræringa?



Í hörmungum hefur mannshugurinn
bæði fyrr og nú, þurft að takast á við
nýjar áskoranir og finna lausnir
og endurskapa tengslin við mennskuna,
við meðlíðan--compassjón--, og samhjálp.
Krímskaginn og stríðin þar, gátu t.a.m.
af sér nútíma hjúkrunarfræði með
enska frumkvöðulinn, Florence Nightingale,
í fylkingarbrjósti: konuna með lampann.
Og það sama má segja um
svissneska mannvininn og Nóbels-
verðlaunahafann, Jean-Henri Durant,
(1828-1910), sem eftir að upplifa
stríðsátök á Ítalíu og mannlegar
hörmungar í kjölfarið, stofnaði við
annan mann, Alþjóða Rauða Krossinn.




Ignite the mind´s spark
to rise the sun in you.


(Florence Nightingale, 1820-1910).



#


Meira >>
 17.04.2022
 Andinn kćrleikans á bleiku Páskatungli


Páskatungl er risið við yzta haf;
fegurð þess á sér samhljóm
í anda kærleikans--brunni lífs
í brjósti manns--eins og Björn
Halldórsson frá Laufási kvað.

Hið fulla apríltungl er gjarnan
kallað bleikur máni--pink moon.
Nafngiftin er komin úr máli
Indíánaþjóða í BNA og Kanada
og tengd fyrstu blómunum sem
þar blómgast á vorin en það eru
bleik blóm villtra ljómablóma,
svokallaðra Wild ground phlox.
Afbrigði þeirra eru þekkt í
görðum hérlendis, s.s. hinn
bleiki Garðaljómi eða
purpurablái Paradísarljómi.

Ljómablómin eru velþekkt
draumtákn og standa fyrir
góða drauma--sweet dreams--;
tengingu, einingu og kærleika
meðal manna.




Að loknum vetri, koma þau
aftur á nýjan leik, þessir
hugljúfu vorboðar. Tákn um
sköpun og endurfæðingu,
upprisuna í hringrás lífsins líkt
og páskaliljurnar á Norðurslóð.
Vitnisberar um seigluna í
hinu smáa, sem við mættum
gefa betri gaum í umhverfi
okkar og veitir gleði inn í tilvistina.

Minna á hin örsmáu, ástríku
öfl, sem vinna verk sitt í
samskiptum manna líkt
og einn af feðrum sálarfræða
og draumfræða, William James,
(1842-1910), orðaði það
þegar hann ræddi um að sér
hugnaðist ekki lengur stórvirki
og miklar ráðagerðir, stórar
stofnanir og mikið veraldargengi.





Þessa páska er hugurinn
hjá smáfólkinu, sem nú hrekst
frá heimkynnum sínum og
þarfrnast umhyggju og alúðar
í heimi grimmdar og ómennsku.
Börn þurfa elsku og gæsku
til þess að ná að dafna og vera til.
Skylt og ljúft að veita hjálparhönd,
styðja og styrkja, nú þegar öfugþróun
hremmir lífvænleikann og setur heiminn
á hvolf og ekki sér fyrir endann á.
Munum líka eftir vægi og mætti orðsins
í þessari nýju og ógnandi heimsmynd.




Kom þú andinn kærleikans,
tak þú sæti í sálu minni,
svala mér á blessun þinni,
brunnur lífs í brjósti manns.



(Björn Halldórsson frá Laufási,
1823-1882).



#




Meira >>
 22.03.2022
 Ţegar sólblómin snúa frá sólu og heimur fetar sorgarbraut


Nú að nýafstöðnum Vorjafndægrum,
þann 20. mars, syngja fuglar glaðir
í garði, syngja inn vorið í hug og hjarta.

Skógarþrösturinn er mættur--kannski
var hann hér í allan vetur--, eins og
snjótittlingurinn og auðnutittlingurinn,
starinn og hrafninm. Sólblómafræ
í uppáhaldi garðfuglanna.
Þetta er líka góður tími til að huga
að inniræktun sólblóma: sá fræjum.


Hin magnaða söngkona, laga-og
textahöfundur, Bríet, fagnar 23 árum
í dag. Meðal laga hennar er Sólblóm
frá 2020:



Veit ekki hvað ég vil sjá
þegar ég loka augunum.
Skýin svo tómlega grá,
sama hvar ég er.
Heimurinn snýst hratt í hringi,
er samt ekki á hreyfingu.
Hvort var það rétt eða rangt að fara frá þér?

---Og kannski sneri ég mér undan þegar ég átt'i að doka við
eins og sólblóm sem snýr í burt frá sólinni.
Ég visnaði.
Ég visnaði.




Megi raust mennskunar--máttur orðsins--,
bíta í heimi þeirra mannlegu hörmunga,
sem stríðið í landi sólblómanna,
Úkraínu, er, og færa hrjáðum, nýja von
og langþráð réttlæti.

Sólblóm eru sannkölluð draumablóm
í siðmenningunni og kemur ekki á óvart
að sem draumtákn, standi þau fyrir bæði
veraldlega hagsæld og andlega farsæld.

Sólblóm er þjóðarblóm Úkraínubúa
og er guli liturinn í fána þeirra,
tákn um þessi gjöfulu grös Jarðar.
En Úkraína er stærsti útflytjandi
sólblóma í heiminum. Þaðan koma
um 60% af allri sólblómaolíu
í veröldinni; hismið síðan notað
í dýrafóður. Úkraína framleiðir yfir
11 milljónir tonna af sólblómaolíu
árlega og þar af er mest flutt til
Indlands. Spurning hvað Indverjar
gera í stöðunni nú?

Það eru fleiri nauðsynjar í boði
náttúrunnar, sem Úkraína framleiðir
og flytur út, s.s. hveiti, bygg og maís
enda oft kölluð brauðkarfa heimsins.
Hvað gerist með fæðuöryggi heima fyrir
og heimsbyggðarinnar allrar í þessu
samhengi, er fyrirkvíðvænlegt.
Nú þegar eru ræktunarlönd eyðilögð,
og innviðir þar í landi víða rústaðir,
og fólk á flótta í eigin landi og úr landi.

Þá er ýmis hrávara, útflutningsvara,
s.s. kol. Gasleiðslur liggja um landið
vestureftir yfir til Evrópu. Með öðrum
orðum, landið er miðstöð fyrir ýmis
konar jarðefnaeldsneyti og flutning þess.
Þá eru strategískir málmar og steinefni
mikilvæg til útflutnings: stál, járn, nikkel,
fosfór, nauðsynlegt í rekstri samfélaganna
í bæði Austri og Vestri.
Orkubúskapur heima og heiman á í
hættu að raskast illilega.

Vissulega er endurskoðun hrávöru-
notkunar löngu tímabær vegna
ótæpilegrar kolefnislosunar í
heiminum með tilheyrandi veðuröfgum.
Nú liggur á að finna nýjar og
sjálfbærari leiðir til þess að nýta
hagkvæma og náttúruvæna hrávöru.

Þetta styrjaldarástand nú,
er það hrávörustríð? Borið uppi
af ásælni í auðlindir og yfirráð þeirra
og betri hafnlægi við Svartahaf?
Geópólítískur harmleikur.
Og ekki skyldi gleyma ofsóknaróðum
hugmyndafræðingunum að baki
valdsækinna stjórnarherra líkt og
áður hefur gerst í sögu Evrópu.




Sólblóm kallast líka sólfíflar,
Helianthus annuus, og voru
ræktuð í árþúsundir af Indíánum
N.-Ameríku. Bárust síðan með
Spánverjum til Evrópu snemma á 16. öld.
Og með Pétri mikla Rússlandskeisara,
(1672-1725), til Rússlands og Úkraínu
 á 17. öld eftir ferðalag um Vestur-Evrópu.
En Pétur nútímavæddi Rússland og
stóð fyrir umfangsmestu einræktun
sólblóma í Evrópu, sem sögur fara af,
og voru heilu landflæmin brotin undir
þá ræktun.




Nytjar sólblóma voru mjög fjölþættar
meðal sumra Indíánaþjóða eins og
Hopi Indíána, sem nýttu alla plöntuna,
notuðu blöð og stöngla til matar og
til körfu og mottugerðar og þurrkuðu fræin
og muldu í mjöl í brauð og grauta.
Nýttu fræin til litunar á listmunum
og vefnaði og sem líkamsmálningu.
Þetta segir okkur að hægt er að nýta
gróður Jarðar á mun fleiri vegu
en við gerum nú.

Mættum vera þessa minnug og að
þessi gróður Jarðar, sólblómin,
eru þeirri merku náttúru gædd,
að geta snúið krónum sínum
á stiklunum í átt til sólar hverju sinni.
En eins og Bríet syngur um í sinni sorg,
þá visna þau þegar þau snúa í burt
frá sólinni...




Það sem dýrmætt er, á í hættu að slokkna
og visna eins og núna með Úkraínu
ef haldið er áfram á þeirri sorgarbraut,
sem nú er fetuð.
Hermenn, sem börðust í báðum
heimsstyrjöldunum, hafa lagt áherslu
á friðarumleitanir og samninga og
vopnahlé á milli stríðandi fylkinga.
Það að setjast við samningaborðið,
sé leiðin áfram, ekki stríðsrekstur með
hrikalegu mannfalli og tilheyrandi
hörmungum á báða bóga.


Sólblómin raðast í spírallaga form út frá
miðri krónu; tímanum er oft líkt við spíral.
Við förum ekki afurábak heldur lærum af
hinu liðna með því að skoða spíralinn
í núinu og halda mót framtíðinni.
Sólblómin hans Péturs mikla Rússakeisara,
eru afar merk fyrir sögu Evrópu eins
og margt annað frá því tímaskeiði.
En sá tími er liðinn og kemur ekki aftur.


En tíminn er ólíkindatól og það eru sólblómin líka:
úkraínsk sólblóm og afurðir þeirra komu að góðum
notum við hreinsun eiturefna úr jarðvegi í Chernobyl
og síðar í Fukushimakjarnorkuverinu í Japan!


Hefjum upp raust vora til varnar mennskunni
og höfum þá auðmýkt til að bera að læra af
sögunni og reynslu kynslóðanna.
.



#




Meira >>
Síđasta frétt  1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  30  31  32  33  34  35  36  37  38  39  40  41  42  43  44  45  46  47  48  49  50  51  52  53  54  55  56  57  58  59  60  61  62  63  64  65  66  Næsta frétt 
© 2007 Draumasetriđ Skuggsjá Hönnun Design EuropA