Svefn og draumar eru kunnug stef á
Sjösofendadegi 27. júní þegar minnst er
grísku Sjösofendanna, sem sváfu í helli
í 100 ár vegna ofsókna en vöknuðu til
nýrrar aldar og breyttra og betri tíma.
Hægstreymi vitundarlífsins í svefni
og draumi, felur í sér fræ að nýrri þróun.
Lífið er margslungið og á sér sínar
ljósu og dökku hliðar. Grös Jarðar
endurspegla það vel. Sama blóm
getur í senn verið svefn-, drauma-
og lækningajurt en líka eitrað sé
það ekki notað rétt. Magn, tími
blómgunar, hluti plöntu ofl. skipta
mestu í þessu samhengi.
Grikkir ræktuðu hinar hógværu fjólur
og höfðu blómið í hávegum en voru
jafnframt meðvitaðir um hinar mörgu
hliðar hvers blóms; hverrar sálar...
Í Ódyssseifskviðu talar Hómer um
að fjólur hafi vaxið við hellismunnann
hjá dísinni Kalipsó hvar hún hélt
kappanum Ódysseifi í 7 ár eða uns
gyðjan Aþena skipaði henni að aflétta
töfrunum yfir honum. Gat hann þá
loks fundið leiðina aftur heim.
Fjólur eru að fornu og nýju bæði
blóm lífs og dauða í þjóðtrú víða
um lönd. Hjá Grikkjum voru fjólur
táknblóm Persefónar, sem Hades
girntist og nam á brott til undirheima.
Sagnir herma að hún hafi verið að
tína fjólur þegar hún hvarf til Heljar.
Aðrar sagnir herma að hún hafi verið
að tína blóm á engi en einu blómin,
sem hrutu úr vendinum, sem hún
hélt á og náðu samt að festa rætur
á leiðinni niður, hafi verið fjólurnar.
Í úkraínskri þjóðtrú hefur varðveist
undurfögur sögn um tilurð fjólunnar.
Sögnin er á þá leið að ungmenni,
piltur og stúlka, felldu hugi saman
og hugðust giftast en þegar kom
að brúðkaupi, upplýstist gamalt
leyndarmál, að þau væru í raun
systkini. Í harmi sínum að mega
ekki eigast, biðluðu þau til Almættisins
um forsjá og miskunn og óskuðu
þess að þau mættu verða að blómi.
Og til varð þrenningarfjólan fagra,
fjólublá, gul og hvít, sem Úkraínumenn
kalla líka systkinablómið og margar
þjóðir kalla þrenningarfjóluna til
heiðurs heilagri þrenningu.
Fjólur í íslenskri náttúru eru miklir
vorboðar og hafa löngum glatt
landsmenn bæði í görðum og þar
sem þær vaxa villtar. Stjúpublómin
innfluttu eru systurtegund og talað
um fjóludeild og stjúpudeild innan
fjóluættarinnar--Violaceae.
Þessu lítilþæga fjólubláa blómi með
sinni dásamlegu angan og undramætti
til lækninga, hefur verið lýst sem
blómi látleysisins.
Segir svo Grímhildur drottning í
Niflungaljóð frá 12. öld og lykilpesóna
í Völsungasögu Sigurðar Fáfnisbana
og Búrgundaríkis:
Enginn er auðmýkri en hún,
og engu gæti fótur þinn léttar troðið,
því hún sýnist næstum blygðast sín,
meiri en gras að vera
svo vel felur hún sig,
Í draumfræðum er fjólan afar gott
draumtákn og fjólublár litur einnig.
Litur innsæis, sammannlegs skilnings,
nándar og friðar.
Eðlisfræðingurinn og náttúruspekingurinn
--höfundur fræðanna um þyngdarlögmálið--,
Ísak Newton, (1643-1672), skipti niður
bylgjulengdum sjáanlegs ljóss á hið
svokallaða litahjól. Hann setti fjólubláa
litinn milli rauðs og blás við enda
sjáanlegra bylggjulengda á hjólinu.
En fjólublár heitir eftir fjólunni og
var sjöundi og síðast liturinn.
Newton þótti feiminn og lítt fyrir
að flíka hugmyndum sínum; hóglegur
og feiminn eins og fjólan...
Skáldin okkar tala um litla fjólu sem
grær við skriðufót, eða Akrafjall og
Skarðsheiði eins og fjólubláir draumar...
Skáldinu og rektornum frá Arnarstapa
á Snæfellsnesi, Steingrimi Thorsteinssyni,
(1831-1913), var fjólan hugleikin, s.s. í
ljóðinu Fjólan og lindin. Hann sá í fjólunni
bæði hógværa fegurð og djúpan
andlegan sannleika í því hægstreymi
lífsins, sem hún vex og dafnar.
Hægstreymi, sem er alltaf til staðar
ef við viljum að gá og skapar
frjóan lífvænleika. Hægstreymi
vitundar í svefni og draumi, er
okkur lífsnauðsyn til endurnýjunar
líkams- og sálarkrafta.
Vorfjólan sér himininn í vakandi
vatnsiðu tærri. Hún sér sjálfa sig
í því hreina og sér þar sinn himinn
um leið, kveður Steingrímur en
fallvaltleikinn er ekki langt undan,
partur af eilífri hringrásinni.
Fjólan lifir af ástríðu þar til hún
hnígur fyrir lindarvatninu tæra,
sem nærði hana og gaf henni tilgang
en sem hún líka veitti gleði og ást:
Í lægð undir hamrinum háa,
svo hóglega rennur ein lind,
frá bakkanum fjólan hin bláa
í bununni sér sína mynd.
#
| 
